SIKU YA MTOTO WA AFRIKA

HALI IPOJE SASA?

Tatizo la
watoto wa Afrika lilianzia katika kipindi cha ukoloni. Wazungu walichukua
udhibiti wa maeneo mengi ya Afrika, wakawatenga watu weusi na kutekeleza sera
za ubaguzi wa rangi. Watoto wa Afrika walikumbana na unyanyasaji, kutenganishwa
na familia zao, na kupoteza haki zao za kibinadamu. Elimu ilikuwa imepungukiwa
kwa watoto hawa na walinyimwa fursa za kustawi katika jamii.

Baada ya
kumalizika kwa ukoloni, mataifa ya Afrika yalianza kupata uhuru wao. Hata
hivyo, watoto wa Afrika bado walikabiliwa na changamoto nyingi. Vipaumbele vya
serikali nyingi zilikuwa zimezingatia ujenzi wa miundombinu na uchumi, huku mahitaji
ya watoto yakisalia nyuma. Umaskini ulienea, na idadi kubwa ya watoto
ilikabiliwa na ukosefu wa huduma muhimu kama chakula, maji safi, afya, na elimu
bora.

CHANZO CHA SIKU
HII:

Maadhimisho
ya Siku ya Mtoto wa Afrika yalianzishwa na Umoja wa Afrika (AU) mwaka 1991.
Chanzo cha maadhimisho haya ni Mkutano wa Kwanza wa Umoja wa Afrika kuhusu Haki
na Ustawi wa Mtoto uliofanyika mwaka 1990 huko Addis Ababa, Ethiopia. Mkutano
huo uliweka msingi wa Mkataba wa Haki za Mtoto wa Afrika, maarufu kama Mkataba
wa Addis Ababa.

Kuhusu
Tanzania, nchi hiyo ilianza kuadhimisha Siku ya Mtoto wa Afrika mwaka 1991 mara
tu baada ya maadhimisho ya kwanza ya kimataifa. Tanzania, kama nchi nyingine za
Afrika, ilijitolea kuunga mkono jitihada za kuimarisha haki na ustawi wa
watoto. Tangu wakati huo, Siku ya Mtoto wa Afrika imekuwa sehemu muhimu ya
kalenda ya matukio ya nchi hiyo, ikionekana kama fursa ya kutoa kipaumbele kwa
masuala yanayowahusu watoto na kuongeza ufahamu kuhusu haki na changamoto
zinazowakabili.

Kwa miaka
mingi, watoto wa Afrika wameendelea kupigania haki zao na maendeleo yao.
Wamekuwa wakipaza sauti zao na kusimama kidete dhidi ya unyanyasaji na ubaguzi.
Mashirika ya kimataifa, serikali za kitaifa, na asasi za kiraia zimejitahidi
kuleta mabadiliko chanya kwa watoto wa Afrika.

                                                                   Nancy
Kasembo.

Mapema hii leo
nimezungumza na mwenyekiti wa baraza la watoto nchini Tanzania, Nancy
Kasembo nilimuuliza ni kwanamna gani siku hii ya maadhimisho ya mtoto
wa Afrika imekuwa na mchango kwa watoto wa Tanzania ? “Kwanza kabisa siku hii
imekuwa kama jukwaa la kutukutanisha watoto wa tanzania kutoka maeneo mbali
mbali na kuwasilisha mahitaji yetu mbele ya viongozi wa juu wa Serikali, na
wadau wa maendeleo ya watoto. Ingawa Serikali inaendelea kuimalisha mifumo ya elimu, afya na ulinzi wa mtoto, bado kunachangamoto za matukio yanayo mfadhaisha mtoto na kunyima amani na uhuru, mfano NDOA ZA UTOTONI, tunatamani kuona jambo hili linafikia ukomo wa maamuzi ya Serikali”.

Moja ya
jambo muhimu ambalo lilianzishwa kushughulikia changamoto zinazowakabili watoto
wa Afrika ni kuanzishwa kwa Mkataba wa Haki za Mtoto wa Afrika, unaojulikana
kama Mkataba wa Addis Ababa wa 1990. Mkataba huu ulianzishwa na Umoja wa Afrika
na ulilenga kulinda na kuendeleza haki za mtoto katika bara la Afrika. Mkataba
huo unaainisha haki kadhaa muhimu kama vile haki ya elimu, afya, ulinzi dhidi
ya unyanyasaji, na haki ya kushiriki katika maamuzi yanayowaathiri watoto.

Kwa mujibu
wa Mkataba huo wa Haki za Mtoto wa Afrika unabainisha kwamba, serikali za
Afrika zinahimizwa kuweka sera na mipango ya kijamii inayozingatia mahitaji ya
watoto, Serikali zimehimizwa kuwekeza katika elimu bora, kuboresha huduma za
afya, kuondoa ubaguzi, na kuhakikisha ulinzi na usalama wa watoto.

Japhet
Thomas Mkaazi wa Kijiji
cha Gua Kata ya Gua Halmashauri ya Songwe anasema, Pamoja na juhudi za serikali,
mashirika ya kiraia yamekuwa na jukumu muhimu katika kuboresha hali ya watoto,
Mashirika haya yamefanya kazi kwa karibu na jamii, kutoa misaada ya kijamii na
kisaikolojia kwa watoto walioathiriwa na migogoro, umaskini, na unyanyasaji,  “Juhudi za kutokomeza mila potofu kama vile
ndoa za utotoni, tohara za ukeketaji, na ajira za watoto zimefanyika kupitia
programu za elimu na uelewa ndio maana kuna mabadiliko makubwa kwenye jamii”.

TANZANIA IMECHUKUA
HATUA GANI KATIKA USTAWI WA MTOTO?

WIZARA
YA ELIMU SAYANSI NA TEKNOLOJIA, Katika suala la elimu: Vipaumbele
vimeelekezwa katika kuongeza ufikiaji wa elimu ya Awali, Msingi na Sekondari,
kuboresha miundombinu ya shule, kutoa vifaa vya kujifunzia, kuboresha mitaala
ya elimu ya Awali, Msingi na Sekondari kwa kuweka msisitizo wa elimu ya Tehama pamoja
na kuboresha mafunzo ya walimu.

WIZARA
YA AFYA, Upande wa Afya ya watoto: Serikali ya Tanzania imepambana kupunguza vifo
vya watoto chini ya miaka mitano na kuboresha huduma za afya kwa kuweka kipaumbele
cha juu zaidi, Programu za chanjo, upatikanaji wa huduma za uzazi na afya ya Mama
na Mtoto, na kupambana na magonjwa kama vile Malaria na VVU/UKIMWI zimefanyika.
Hata hivyo, upatikanaji wa huduma za afya bado ni changamoto, haswa katika
maeneo ya vijijini na mazingira magumu, hii yote ikiwa ni namna ya kumuokoa na
kumlinda mtoto wa Tanzania.

WIZARA
YA ULINZI, Ulinzi dhidi ya unyanyasaji na udhalilishaji wa watoto: Sheria na sera zilianzishwa
ili kukomesha ndoa za utotoni, kazi za watoto, Ajira za Utotoni, na unyanyasaji
wa kijinsia. Hata hivyo kupitia Wizara ya Katiba na Sheria imekwisha anza
kufanyia kazi maboresho ya vifungu vya Sheria ya ndoa vinavyo ruhusu mtoto
chini ya miaka kumi na nane kuolewa, Elimu na programu za kutoa taarifa na
kuelimisha jamii zimekuwa muhimu katika kujenga uelewa na kubadili mtazamo wa jamii
kuhusu haki na ulinzi wa watoto.

SULUHISHO NI NINI?

Suluhisho
muhimu limepatikana kupitia Mkataba wa Haki za Mtoto wa Afrika, ambao unatoa
mwongozo wa kulinda haki za watoto katika bara hili. Serikali zimehimizwa
kuweka sera na mipango thabiti ambayo inazingatia mahitaji ya watoto, kama vile
elimu bora, huduma za afya, ulinzi dhidi ya unyanyasaji, na haki ya kushiriki
katika maamuzi yanayowahusu.

Kuendeleza
Siku ya Mtoto wa Afrika ni muhimu ili kuendeleza ufahamu na kusisitiza umuhimu
wa kulinda na kukuza haki za watoto. Ni wajibu wa serikali, jamii, na mashirika
ya kiraia kuweka mikakati madhubuti na kutekeleza sera za kuboresha maisha ya
watoto wa Afrika. Kwa kufanya hivyo, tunaweza kuunda mazingira salama, yenye
haki, na yenye fursa sawa kwa watoto wa Afrika, ambao ni nguvu kazi ya siku
zijazo na wanasayansi, viongozi, na wabunifu wa bara hili.

Kaulimbiu
ya Siku ya Mtoto wa Afrika mwaka 2023 inasema “Zingatia
Usalama wa Mtoto katika Ulimwengu wa Kidijitali”  Siku hii nimuhimu hutoa fursa ya kuangazia
changamoto na mafanikio katika kulinda haki na ustawi wa watoto wa Afrika.