Na, John Kabambala:
Tanzania ni nchi yenye utajiri wa tamaduni na mila, na
kizazi chake cha watoto ni hazina ya taifa hili. Kuelewa umuhimu wa kutoa
kipaumbele kwa malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto ni hatua muhimu
katika kujenga msingi thabiti wa maisha yao ya baadaye. Programu za malezi,
makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto zina jukumu muhimu katika kufanikisha
lengo hili muhimu.
Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto (MMMAM),
zinakwenda mbali zaidi ya elimu rasmi.
Zinajikita katika kutoa mazingira yenye upendo, ulinzi, na usalama kwa watoto
katika miaka yao ya kwanza. Hii inajumuisha kutoa lishe bora, huduma za afya,
na kujenga uhusiano wa karibu kati ya mtoto na wazazi au walezi.
Elimu ya awali ni sehemu muhimu ya programu hizi. Shule za
awali zinawasaidia watoto kuanza safari yao ya elimu na kuwapa fursa ya
kujifunza stadi muhimu kama vile kusoma, kuandika, na kuhesabu. Programu hizi
zinajitahidi kutoa mazingira ya kujifunza yenye kuvutia na kufurahisha.
Maendeleo ya Lugha
na Utamaduni Kupitia programu hizi, watoto wanapata nafasi ya kukuza
lugha yao ya asili na kujifunza lugha za kigeni. Hii inaimarisha utambulisho
wao wa kitamaduni na kuwapa uwezo wa kuwasiliana katika jamii ya kimataifa.
Ushirikiano wa
Wazazi na Jamii Programu hii inahimiza ushirikiano wa karibu kati ya
wazazi, walezi, na jamii kwa ujumla. Wazazi wanapatiwa mafunzo na mwongozo juu
ya jinsi ya kuwa wazazi bora na kusaidia malezi na makuzi ya watoto wao. Hii
inaimarisha jukumu la familia katika kutoa malezi bora.
Kutoa Fursa Sawa
Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto zinajitahidi
kuhakikisha kuwa fursa hizi zinapatikana kwa kila mtoto, bila kujali asili yake
au eneo analoishi. Hii inasaidia kupunguza pengo la elimu na kukuza usawa wa
kijamii. Mtoto aliye na malezi bora na msingi wa elimu ya awali anakuwa na
uwezo mkubwa wa kuchangia katika maendeleo ya taifa. Wanaweza kujenga jamii
imara na kuchangia katika maendeleo ya uchumi na kijamii.
https://www.unicef.org/esa/media/8156/file/UNICEF-ESARO-Quantifying-Heckman-Paper-2021-revised.pdf
Kuna tafiti chache au ushahidi mdogo kuhusiana na masuala ya
za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto (MMMAM) ambazo zimefanyika kwa
ngazi ya taifa. Tafiti mbalimbali za kisayansi duniani zinasisitiza kwamba
msingi imara unatakiwa ujengwe katika miaka ya awali ya mtoto na kwamba huu
ndio wakati muhimu wa kuwekeza kwenye maisha ya mwanadamu. Imedhihirika kuwa,
kwa kila dola moja iliyotumika katika afua za MMMAM, kuna matokeo makubwa
yanayopatikana yanayokadiriwa kufikia dola za kimarekani 173.
https://www.econstor.eu/bitstream/10419/166932/1/ifo-dice-report-v06-y2008-i2-p03-08.pdf
Aidha, Ushahidi
unaonyesha uwekezaji katika elimu ya awali kwa watoto walio katika mazingira
hatarishi ina manufaa yanayokadiriwa kuwa asilimia 7 hadi 16 kwa mwaka4 chanzo
cha rasilimali watu ni kuwekeza katika miaka ya awali ya mtoto. Ukuaji wa
ubongo wa mtoto unajengwa kwa kiasi kikubwa katika kipindi cha miaka 5 ya awali
ya ukuaji, ni wakati yakinifu kwani ufanyaji kazi wa ubongo unakuwa katika
hatua ya juu ya ukuaji wake.
Kimsingi huduma saidizi katika sekta zote ni muhimu katika
maendeleo ya mtoto katika kipindi hiki muhimu cha ukuaji wa ubongo wake. Tafiti
zinasisitiza kuelekeza usaidizi kwenye huduma jumuishi za MMMAM ni mkakati bora
wenye usawa kwa kuwa Watoto walio kwenye mazingira hatarishi, na wale
wanaokumbana na vihatarishi mbalimbali wananufaika zaidi na huduma jumuishi za
MMMAM. Watoto wanaopata usaidizi katika hatua ya awali ya makuzi, wameandaliwa
mazingira chanya ya uwezekano wa kuboresha afya zao, elimu, mahusiano ya
kijamii na mafaniko ya kiuchumi katika Maisha yao ya baadaye.
Watoto ambao
hawapati huduma hizi muhimu za MMMAM, wanashindwa kukuza msingi muhimu wanaouhitaji
katika maendeleo na huwa na matumaini madogo ya mafanikio yao ya baadaye6 .
Kumbuka kuwa programu za ziada zitakazotolewa baadae katika maisha, zina
gharama kubwa na matokeo yasiyoridhisha. Kiuhalisia sio tu ushawishi kwenye
matokeo ya uwekezaji, bali gharama ya kutokufanya maamuzi ni kubwa kwa mtu
binafsi na jamii kwa ujumla.
Makadirio ya
hasara ya wastani wa kipato cha mtu kwa mwaka kwa watoto walio kwenye hatari ya
kutofikia utimilifu wa maendeleo yake inaweza kufikia asilimia 26, kupelekea
kuporomoka kiuchumi na familia kuwa kwenye umaskini. Katika ngazi ya jamii, gharama
za kutochukua hatua ya kuondoa udumavu kufikia kiwango cha asilimia 15 au chini
ya hapo na kutoshughulikia ucheleweshaji wa maendeleo katika shule za awali na ziara
za majumbani inakadiriwa mara kadhaa kuwa zaidi ya kile ambacho nchi nyingine
wanatumia kwenye afya na elimu.
Utashi wa kisiasa
na jitihada za kushughulikia MMMAM.
Uhamasishaji
wa huduma jumuishi za MMMAM nchini Tanzania ulianzishwa mwaka 2004 kupitia
usaidizi wa Shirika la kuhudimia Watoto Duniani (UNICEF) na majadiliano ya ngazi
ya juu ya uhitaji wa mifumo jumuishi, ikizingatiwa masuala ya MMMAM yalikuwa kwa
kiwango fulani yamejumuishwa katika sera za kisekta za kijamii8 .
https://www.unicef.org/executiveboard/media/846/file/2010-7-Rev1-Board_report-EN-ODS.pdf
Ushirikishwaji
wa ngazi ya juu kati ya serikali na wadau mbalimbali juu ya MMMAM ilipelekea maendeleo
muhimu yakijumuisha; uzinduzi wa kikundi kazi kinachojumuisha asasi za kiraia
na wadau
wengine wa
MMMAM; uundwaji wa mtandao wa malezi, makuzi na maendeleo ya awali ya mtoto
(TECDEN) na urasimishwaji wake kama mtandao wa MMMAM kitaifa mwaka 2004; kufanyika
kwa uchambuzi wa hali ya MMMAM na uchambuzi wa kisera; ujumuishwaji wa
Nyanja za
MMMAM kwenye mpango mkakati wa Tanzania kwa ukuaji na upunguzaji wa umaskini
(MKUKUTA) 2005 – 2010; kufanyika kwa tafiti za majaribio juu ya moduli jumuishi
za MMMAM na uanzishwaji wa kamati ya ushauri wa masuala ya MMMAM kitaifa na
kamati ya kitaalamu ya MMMAM iliyopo chini ya ofisi ya Waziri mkuu
(OWM-TAMISEMI) mwaka 2006. Jitihada za
utoaji huduma shirikishi za MMMAM zilizinduliwa 2007 na kutekelezwa na wizara
husika kwa wakati huo, ambazo ni, Wizara ya Afya na Ustawi wa Jamii, Wizara ya Elimu,
Sayansi na Ufundi, Wizara ya Maendeleo ya Jamii, Jinsia na Watoto na Ofisi ya
Waziri Mkuu, Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa.
Miongoni mwa
matokeo makuu ni maendeleo ya rasimu jumuishi ya sera ya MMMAM (2011/12) na
kuitisha mkutano wa Kitaifa wa pili wa MMMAM mwaka 2012 ambapo Mawaziri wenye
dhamana ya MMMAM walijidhatiti kuwekeza zaidi kwenye MMMAM katika sekta husika.
Mtazamo huu wa kihistoria umeoneshwa katika.
Aidha,
pamoja na azimio lililosainiwa mwaka 2012, hapakuwepo na uzatiti kamilifu wa
afua za MMMAM zilizolenga watoto wenye umri wa miaka 0 hadi 8, kulingana na
sera endelevu, mikakati na hatua zinazo tegemea Ushahidi, zenye ufanisi na
zenye matokeo ambazo zinatekelezwa katika viwango, uratibu mzuri, rasilimali na
kufuatiliwa. Katika kushughulikia changamoto hii, majadiliano yalianzishwa tena
mwaka 2017 na Shirika la Children in Crossfire (CiC) wakishirkiana na TECDEN na
wadau wengine katika mifumo ya kuboresha ushirikiano.
Programu za malezi, makuzi, na maendeleo ya awali ya mtoto
zina jukumu kubwa katika kujenga msingi wa watoto wa Tanzania. Kwa kuwekeza
katika malezi bora ya awali, Tanzania ina fursa ya kuunda kizazi cha watoto
wanaojiamini, wenye uwezo, na wanaochangia katika maendeleo ya taifa. Kwa
kushirikiana na juhudi za serikali na jamii, tunaweza kufanikisha malengo haya
na kuwa na Tanzania yenye mafanikio na ustawi zaidi.
