Na, John Kabambala. Mwaka 2015, kwa kupitisha Ajenda ya 2030, jumuiya ya kimataifa iliapa
kufanya kazi pamoja ili kujenga mustakabali ambao kila mtoto ana haki na nafasi
ya kufikia uwezo kamili.
Ilianza kama fikra, na baadae fikra hiyo ikatengenezewa
mazingira yakuwa wazo kamili, kidogo kidogo likaanza kusikika kwenye vikao
mbali mbali ofisini, uzito uliongezeka baada ya ripoti za utafiti zilizo kuwa
zikifanywa na mashirika mbalimbali ya kitaifa na kimataifa pamoja na serikali
za nchi.
Ripoti hizo zilianza kufunua madhila yatakayo weza kuwakumba
watoto ifikapo mwaka 2050, endapo hatua stahiki hazitachukuliwa hivi sasa kwa
kila nchi husika. Huu ndio ukawa mwanzo mpya wa kuchochea zaidi wazo hili na
kuanza safari ya kukabiliana na vikwazo vinavyo wanyemelea watoto.
Asubuhi ya November 22, 2023, ikawa ni siku ambayo
haitasahaulika kati ya nchi nyingi barani Africa na Nchi wanachama wa umoja wa
Mataifa, kutokana na tukio lililo fanyika katika mji wa kitalii uliopo
kasikazini mwa Tanzania, Arusha. Historia ikaandikwa baada ya Waziri wa Nchi
Ofisi ya Makamu wa Rais Muungano na Mazingira Dr.Selemani Jafo mbele ya viongozi mbalimbali pamoja na watoto
wenyewe kuzindua “Mti
wa Matumaini” siku hii ilikuwa nikumbukizi ya sherehe ya mtoto
duniani, ambayo huadhimishwa kila November 20 ya kila Mwaka.
UZINDUZI WA MTI HUU ULIASHIRIA NINI KUPITIA SIKU YA MTOTO DUNIANI?
Mti wa Matumaini uliozinduliwa siku ya maadhimisho ya mtoto
duniani ulikuwa na lengo la kutoa ishara na kuanzisha mfano wa matumaini,
upendo, na umuhimu wa kujali mustakabali wa watoto duniani kote. Siku ya mtoto
duniani ni tukio linalolenga kusherehekea haki za watoto na kuhamasisha
jitihada za kuboresha maisha yao kwa kutunza mazingira, ilikukabiliana na
mabadiliko ya tabianchi.
Kuchagua kuzindua “Mti wa Matumaini”
siku hii imeonyesha nia ya kuweka umuhimu wa mazingira, asili, na mustakabali
wa dunia kwa ajili ya vizazi vijavyo. Mti unaweza kuwa mfano mzuri wa uhai na
kukua, na kwa hiyo, kuchagua siku ya maadhimisho ya mtoto duniani kama siku ya
kuzindua mti wa matumaini kunalenga kuelimisha watoto na jamii kwa ujumla
kuhusu umuhimu wa kuhifadhi mazingira na kujali vizazi vijavyo.
Kupitia tukio hili,Waziri Dr.Selemani Jafo amesema kwamba, “Watoto wanaweza kujifunza kuhusu jukumu lao katika kutunza mazingira,
kuwa mabalozi wa mabadiliko chanya ya mazingira, na kuelewa umuhimu wa
kushiriki katika jitihada za kimataifa za kukabiliana na mabadiliko ya hali ya
hewa. Zaidi ya hayo, kuwa na “Mti wa Matumaini” unaweza kutoa fursa ya kufundisha watoto juu
ya umuhimu wa kupanda miti kama njia mojawapo ya kukabiliana na mabadiliko ya
hali ya hewa na kujenga mazingira bora kwa vizazi vijavyo”.
RIPOTI ILIO CHAPISHWA NA UNICEF KUHUSU MAENDELEO JUU YA USTAWI WA
WATOTO:
“Ajenda ya 2030 ya Maendeleo
Endelevu inaweka kanuni za usawa na kutobagua, kwa kujitolea kutomwacha mtu
nyuma na kuwafikia wale walio nyuma zaidi kwanza. Kuwaweka watoto katikati
katika juhudi zetu za kuleta maendeleo endelevu ni sharti la haki za binadamu
lenye uwezo wa kuondokana na mzunguko mbaya wa umaskini na kuendelea kukiuka
haki. Lakini kwa kadiri siku zinavyo zidi kusonga ilikuufikia ulimwengu wenye usawa, tumekuwa na
mafanikio gani katika kuboresha maisha ya watoto”?
Ili kujibu swali hili, UNICEF ilichunguza takwimu zilizopo
kwenye viashiria 48 vya Malengo Endelevu ya Maendeleo (SDG) yanayohusiana na
watoto ambayo huyafuatilia mara kwa mara. Imepangwa katika nyanja tano za
ustawi wa mtoto – Kuishi na Kustawi, Kujifunza, Ulinzi dhidi ya Madhara, Mazingira
Salama na Safi na Maisha yasiyo na Umaskini – viashirio hivi vinayagusa
moja kwamoja maisha ya watoto. Vashiria
hivi vinapotazamwa kwa pamoja, kama sekta binafsi – zinatoa taswira tajiri,
isiyo na maana ya maisha ya watoto, ambayo hutuambia ni watoto gani wanaostawi
na ni watoto gani wanaoachwa nyuma.
Ripoti hiyo imebainisha kwamba kuna mapungufu katika takwimu za SDG zinazohusiana
na watoto.
Kwa sababu ya upatikanaji mdogo wa takwimu, kuna mengi
ambayo bado hayajulikani kuhusu jinsi tuko karibu au mbali ili kufikia malengo
48 ya SDG yanayohusiana na watoto: Kwa wastani, takwimu za ngazi ya kitaifa
inapatikana kwa karibu nusu ya viashiria hivi. Katika nchi zenye kipato cha
juu, kuna ukosefu mkubwa zaidi wa takwimu zinazohusiana na watoto zinayofikia
viwango vya kimataifa ikilinganishwa na ubora wa takwimu katika nchi zenye kipato
ya chini, kwa sababu ufuatiliaji mwingi katika nchi hizi unategemea mifumo ya takwimu
ya usimamizi mahususi ya nchi mahususi. Tatizo hili lenye pande mbili – ukosefu
mkubwa wa upatikanaji wa takwimu zenye ubora – huhatarisha uwezo wa kufuatilia
maendeleo ya watoto na kutambua watoto wanaoachwa nyuma. UNICEF
HEBU TUIANGALIE SIKU YA MTOTO DUNIANI 2023.
Kuhusu Siku ya Mtoto
Duniani: Siku ya Watoto Duniani ilianzishwa kwa mara ya kwanza mwaka wa
1954 kama Siku ya Watoto kwa Wote na huadhimishwa tarehe 20 Novemba kila mwaka
ili kukuza umoja wa kimataifa, ufahamu miongoni mwa watoto duniani kote, na
kuboresha ustawi wa watoto.
Tarehe 20 Novemba ni tarehe muhimu kwani ni tarehe ya mwaka
1959 ambapo Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilipitisha Azimio la Haki za Mtoto.
Pia ni tarehe ya mwaka 1989 ambapo Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilipitisha
Mkataba wa Haki za Mtoto.
Tangu 1990, Siku ya Watoto Duniani pia inaadhimisha
kumbukumbu ya tarehe ambayo Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilipitisha Azimio
na Mkataba wa haki za watoto.
KUHUSU COP28
Mkutano wa 2023 wa Umoja wa Mataifa wa Mabadiliko ya
Tabianchi, unaojulikana zaidi kama COP28, utakuwa mkutano wa 28 wa Umoja wa
Mataifa wa Mabadiliko ya Tabianchi, utakaofanyika kuanzia tarehe 30 Novemba
hadi 12 Desemba 2023 huko Dubai, Falme za Kiarabu.
Mkutano huo umekuwa ukifanyika kila mwaka tangu makubaliano
ya kwanza ya hali ya hewa ya Umoja wa Mataifa mwaka 1992. Mikutano ya COP
inanuiwa kwa serikali kukubaliana na sera za kupunguza ongezeko la joto duniani
na kukabiliana na athari zinazohusiana na mabadiliko ya hali ya hewa, ambayo
moja kwa moja yanaweza kuwaathiri watoto.
Mkutano wa COP28 (Conference of the Parties to the United
Nations Framework Convention on Climate Change) unaweza kutoa suluhu la
maendeleo na afya kwa watoto kwa kuzingatia na kushughulikia athari za mabadiliko
ya hali ya hewa ambayo inaathiri moja kwa moja maendeleo na afya yao:
- Kupunguza
Athari za Mabadiliko ya Hali ya Hewa: Mkutano wa COP28 unaweza kutoa
fursa kwa nchi kujadili na kutekeleza mikakati ya kupunguza uzalishaji wa
gesi chafu na kuchukua hatua za kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa.
Kupunguza mabadiliko ya hali ya hewa kutaweza kuzuia athari kubwa kama
vile mafuriko, ukame, na vimbunga ambavyo vinaweza kuathiri afya na
maendeleo ya watoto. - Kuhamasisha
Nishati Safi na Endelevu: Kupitia mikutano kama COP28, serikali
zinaweza kuzungumzia na kusaidia mikakati ya kuhamasisha matumizi ya
nishati safi na endelevu. Hii italeta mabadiliko katika mifumo ya nishati
na kupunguza uchafuzi wa mazingira, hivyo kutoa faida kwa afya ya watoto
na kuleta maendeleo endelevu. - Kuwekeza
katika Elimu na Uhamasishaji: Mkutano wa COP28 unaweza kutumika kama
jukwaa la kutoa elimu na kufanya uhamasishaji kuhusu umuhimu wa mazingira
na mabadiliko ya hali ya hewa. Kuelimisha watoto na jamii kuhusu njia za
kuchangia katika kukabiliana na mabadiliko ya hali ya hewa kunaweza kuwa
na athari chanya kwa afya zao na kuwezesha kufikia malengo kusidiwa. - Kupatia
Nchi Zinazoendelea Rasilimali: Mkutano wa COP28 unaweza kujadili na
kuwezesha utoaji wa rasilimali kwa nchi zinazoendelea ili ziweze
kukabiliana na athari za mabadiliko ya hali ya hewa. Kwa kutoa msaada wa
kifedha na kiteknolojia, nchi hizi zinaweza kuchukua hatua madhubuti za
kulinda afya na maendeleo ya watoto wao.
Mkutano wa COP28 unaweza kuwa fursa muhimu ya kuchukua hatua
madhubuti za kimataifa ambazo zinaweza kusaidia kulinda afya na maendeleo ya
watoto na vizazi vijavyo.
Katika hotuba yake Bi. Elke Wisch mwakilishi wa UNICEF nchini Tanzania, amesema: “Mwaka huu, Siku ya Mtoto Duniani
imeadhimishwa chini ya kaulimbiu isemayo ‘Watoto kwa Hatua za Hali ya Hewa – Kujenga
kesho yenye ustahimilivu, wito kwa wadau wote duniani na hapa Tanzania kuhuisha
dhamira yetu ya pamoja ya ustawi na ustahimilivu wa watoto wa siku za usoni,
hasa katika kukabiliana na ongezeko la changamoto za mabadiliko ya tabianchi na
athari za kimazingira na asilia.
Kama sisi sote tuliokusanyika hapa tunavyojua, mabadiliko ya
hali ya hewa, uchafuzi wa mazingira na upotezaji wa viumbe hai vimesababisha
shida ya sayari ambayo inaathiri sio tu mustakabali wa sayari na ubinadamu,
lakini maisha ya kila siku na utambuzi wa haki za mamilioni ya watoto
ulimwenguni kote.
